دفتر ازدواج وطلاق شرعی آنلاین

حق کتک زدن همسران از دیدگاه قرآن

آیا می توان زنان را کتک زد؟

اکثریت علمای سنتی، قدیمی، خوشباور چه شیعه و چه سنی می گویند که به موجب آیت 34 از سوره نساء، مردان حق دارند که در زمان نشوز همسران خود را بزنند.

آیت 34 سوره نساء این است:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَيْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ وَ اللاَّتي‏ تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبيلاً إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيًّا كَبيراً (34)

علمای سنتی به دو جمله از این آیت شریفه استناد نموده جواز کتک زدن زنان را مجاز دانسته اند:

جمله اول - الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ...

علمای سنتی می گویند منظور از قوامون یعنی قیمون، حاکمون، ولیون... آقایان، قیم و حاکم بر زنان شان هستند.

اما علمای دیگر می گویند: منظور از واژه قوامون که صیغه مبالغه از قایم است، یعنی زیاد استاده در خدمت زن شان. خیلی مواظب و محافظ زن شان...

مضافا آن که در آیات متعدد قرآن، واژه قوامون و قوامین، به معنای قایمون و حاضرون است. یعنی کسانی که همیشه آماده قیام وانجام وظیفه هستند. به عنوان نمونه به آیات زیر توجه نمایید:«کُونُوا قَوَّامینَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ» یعنی همیشه آماده برای أقامه عدالت باشید(نساء/۱۳۵) ، «کُونُوا قَوَّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ» (مائده/۸) یعنی همیشه قیام کننده برای خدا باشید.

جمله دوم - وَ اضْرِبُوهُنَّ...

 اگر زن را از راه های دیگر نتوانستید مطیع خود کنید آنان را بزنید. این تفسیر علمای سنتی، قدیمی و ملا باشی های عوام گرا است.

ولی علمای تجدد گرا و طرفدار قرآت عقلانی تر و انسانی تر از قرآن، این تفسیر را مردود می دانند.

علمای که زدن زنان را نا مشروع می دانند این نا مشروعیت را به دو طریق بیان می کنند.

دسته ای می گویند که واژه: واضربو، که از ماده ضرب گرفته شده است.

کلمه ضرب در ادبیات عرب معانی مختلفی دارد که زدن یکی از آن معانی می‌باشد. معانی دیگر کلمه ضرب مانند: سفر کردن، منع کردن، خودداری کردن، روی برگرداندن و حتی دور شدن هستند. . علی هذا ضرب در این آیه به معنای دوری است ونه زدن.

آیات زیادی هستند که معنای دوری را برای واژه (ضرب) به تصویر می کشند از جمله:

وَلَقَدْ أَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِی فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِیقاً فِی الْبَحْرِ... (طه:٧٧)
یعنی: میان آب ها راهی برایشان ایجاد کن (با ایجاد فاصله میان آب)

فَأَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِب بِّعَصَاکَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ» (الشعراء:۶٣)
یعنی: میان دو طرف آب فاصله بیانداز.

لِلْفُقَرَاء الَّذِینَ أُحصِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الأَرْضِ. (البقره:٢٧٣)
یعنی: دوری، سفر وهجرت در سرزمین وسیع الهی.

«وَآخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّه» (المزمل:٢٠)
یعنی: سفر می کنند و برای کسب روزی از دیار خود فاصله می گیرند.

 فَضُرِبَ بَیْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَهُ وَظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ.

علی هذا، در آیت شریفه 34 از سوره نساء، هیچ دستور صریح و قابل فهمی وجود ندارد که قیم بودن وحاکم بودن مردان بر زنان را بیان کند و نیز هیچ فرمان واضحی برای جواز کتک زدن زنان وجود ندارد. یعنی حتا از ظاهر قرآن هم ثابت نمی شود که مردان حق دارند زنان خود را کتک بزنند و یا مردان حاکم و امیر زنان خود هستند.

مضافا آن که بسیاری از آیات قرآن و احکام دینی، نسخ تاریخی شده اند و بسیاری از احکام شریعت، دراثر مرور زمان و تغییر شرایط زمانی و مکانی از حیز انتفاع ساقط شده اند و منتفی به انتفای موضوع هستند. از جمله آیت 34 سوره نساء، بر فرضی که فهم علمای سنتی درست باشد، در زمان فعلی منتفی به انتفای موضوع است؛ زیرا در قرن 21 یکم، کتک زدن زنان بر خلاف حقوق بشر و بر خلاف کرامت انسانی است. دراین زمان شرایط عصر جاهلیت و عصر شتر چرانی و زندگانی بدوی سپری شده است.